در سال 1865، هوش تجاری برای اولین بار توسط ریچارد دیون استفاده شد. او از اصطلاح هوش تجاری برای توصیف چگونگی موفقیت یک سرمایه‌دار به کمک درک بازار، در شکست رقبا استفاده کرد. اما نقطه عطف هوش تجاری در سال 1958 بود که مقاله‌ای توسط دانشمند کامپیوتر IBM، به نام هانس پیتر لوهن نوشته شد.

“روشی که بتوان سریعاً و به آسانی حجم عظیم اطلاعات را درک کرد و بهترین تصمیم ممکن را گرفت.“

هانس پیتر لوهن

اختراع هارد دیسک در سال 1956 توسط IBM انقلابی در عرصه ذخیره‌سازی داده به وجود آورد. شرکت ها رایانه ها را جایگزین ذخیره‌سازی داده روی کاغذ کردند و پایگاه داده‌ها ظهور پیدا کردند و زمینه را برای دانشمندان به منظور استفاده از اطلاعات و پردازش آن‌ها آسان تر کرد.

BI 1.0.

BI 1.0 به دوره ای از BI  از اواخر دهه 1990 تا اوایل دهه 2000 اشاره دارد. با ظهور و توسعه انبار داده ها، SQL، ETL و OLAP، داده ها در یک سیستم یکپارچه ادغام شدند و پرس و جوها می توانند برای استخراج داده ها از جداول مختلف به طور همزمان نوشته شوند، که در نهایت به شرکت ها کمک می کند تا به طور مؤثرتری به داده های خود دسترسی پیدا کرده و آن ها را ذخیره کنند.

در هسته آن، BI 1.0. را می توان به دو جزء تقسیم کرد: داده ها و گزارش ها، یا تجمیع و ارائه. همانطور که نیل رادن، تحلیلگر اصلی در HiredBrains Research اظهار داشت، “بیشتر تلاش در BI  بر روی یکپارچه سازی داده ها، کیفیت داده ها، پاکسازی داده ها، انبار داده ها، مارت داده ها، مدل سازی داده ها، حاکمیت داده ها و نظارت بر داده متمرکز بود.”

با این حال، در این دوره، مشکل اصلی پروژه‌های BI این بود که آنها هنوز در اختیار بخش‌های فناوری اطلاعات بودند، داده‌ها سیلو می‌شدند و گزارش‌ها اغلب زمان‌های طولانی را برای تحویل به مدیریت صرف می کردند. راه‌حل‌های BI عمدتاً برای اقلیتی که با تجزیه و تحلیل آموزش دیده بودند و کسانی که قبلاً قادر به درک مدل‌های داده بودند طراحی شده بودند.

BI 2.0 و تأثیر وب 2.0: اواسط دهه 2000

اواسط دهه 2000 گام مهمی رو به جلو برای BI بود، زیرا وارد فاز تحسین شده 2.0 شد  و با ادغام پردازش بی‌درنگ، همکاری، self-service ، قابلیت کشف و همچنین دسترسی آفلاین و آنلاین، بسیار فراتر از داده‌ها و گزارش‌های ساده رفت. در حالی که BI 1.0 بیشتر بر روی اصلاح ابزارهای مختلف مانند انبار داده فوق، فناوری های OLAP و ETL  تاکید داشت ، BI2.0 بیشتر بر استفاده از اتصال وب برای ایجاد یک محیط BI جهت دسترسی، انعطاف پذیری و تحویل داده های مناسب به افراد مناسب متمرکز بود.

بسیاری از این تغییرات  تحت تاثیر این بود که وب در اوایل دهه 2000 (اغلب “وب 2.0” نامیده می شود) با شبکه های اجتماعی و برنامه های کاربردی وب، شروع به مشهور شدن کرد. یکی از مثال‌های مهم، ورود پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک، توییتر و حتی گوگل بود، جایی که مصرف‌کننده به منبع مهمی برای نقد تبدیل شد، هر کسی می‌توانست در سایت‌های قابل دسترس تبادل نظر کند، و همچنین اطلاعات فوری در مورد رقبا به دست آورد.

بنابراین، کسب ‌وکارها در اواسط دهه 2000 برای ردیابی واکنش‌های مشتریان به محصولاتشان، آنچه رقبایشان ارائه می‌دادند نیاز به دسترسی به حجم عظیمی از اطلاعات در زمان واقعی داشتند . به عبارت دیگر، محیط وب «جدید» مستلزم بازسازی همزمان فناوری‌های BI بود که بر چابکی، پویایی و بی‌واسطگی تأکید داشت.

BI 2.5 و دموکراتیک سازی داده ها: دهه 2000 – کنونی

پس از این انفجار داده ها در طول دهه 2000، کسب و کارها در محیط فعلی ما اکنون به ابزارهای تجسم مانند داشبوردهای تعاملی، نمودارهای نواری، انیمیشن ها برای تجزیه و تحلیل موثر اطلاعاتی که از داخل و خارج سازمان می رسد نیاز دارند. BI به طور مشترک توسط خود کاربران فناوری اطلاعات و کسب و کار اداره می شود و هدف آن توانمندسازی «Data Explorer» از طریق تحویل و ایجاد محتوا است. ظهور ابزارهای تجسم و سایر تکنیک ها به این معنی است که جذب BI در سراسر سازمان ها در حال افزایش است و اساسا به کاربران تجاری توانایی کاوش مستقل داده های خود را می دهد.

همه  شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات مانند Oracle، IBM، SAP، SAS، Microsoft و همچنین شرکت‌های دیگر مانند Tableau، Birst، Qlikview، Tibco Jaspersoft، SiSense (لیست ادامه می‌یابد)  برای آسان‌تر کردن ذخیره‌سازی داده‌ها و در دسترس‌تر کردن و قابل پردازش بودن آنها با سرعتی که قبلاً هرگز نبوده است رقابت می‌کنند.

به این ترتیب، امروزه نبرد بین شرکت‌های BI برای ارائه سرعت، مقرون به صرفه بودن و ذخیره‌سازی با ظرفیت بالا است. با توجه به فناوری تلفن همراه و رایانه های شخصی که چنین مقادیر باورنکردنی داده ای را تولید می کنند که حدود 2.5 کوئینتیلیون بایت در روز تخمین زده می شود.، شرکت ها دیگر به تنهایی به دنبال دسترسی نیستند. در عوض، داده‌ها باید با سرعت مناسب در همه دستگاه‌ها، قابل تجزیه و تحلیل فوری و  قابل دسترسی باشند و به روشی مقرون‌به‌صرفه ذخیره شوند.

آیاBI 3.0  قرار است وارد مرحله دیگری شود؟ و اینکه چگونه خواهد بود هنوز مشخص نیست. اما همانطور که برایان جنتیل پیشنهاد می کند، رقابت شدید بین فروشندگان BI ممکن است به نقطه اوج خود رسیده باشد.